Op woensdag 7 oktober is de bijeenkomst geweest over circulaire economie, binnen de
Clean Tech Week in Oost Nederland. (#GTW15 om alles via twitter eens terug te lezen) Een week waarin we laten zien wat de regio te bieden heeft op duurzaamheidsthema's, producten en bedrijven, met als doel elkaar te inspireren en te verbinden naar een duurzame levensstijl.
Het circulaire economie thema is gehouden op een wel zeer expliciete locatie, namelijk een vuilverbranding AVR in Duiven. Daar waar circulaire economie draait om het hergebruik aan het einde van de product life cycle, wil je natuurlijk voorkomen dat het uiteindelijk thermisch gerecycled, ofwel verbrand wordt. Waarom dan toch deze locatie? Wie is er al eens geweest in een verbrandingsinstallatie voor huis en industrieel afval? Het af en aan zien rijden van grote vrachtwagens die afval storten in een grote bak en van daaruit met een grote grijper gestort worden in de verbrandingsoven maakt wel indruk.
Tijdens deze bijeenkomst zijn er duidelijk verschillende invullingen te horen over het thema circulaire economie, variërend van hergebruik van restwarmte tot het betalen voor gebruik in plaats van bezit.
Thermische recycling: De
AVR Duiven is vooral gericht op het verbranden van huishoudelijk en bedrijfsafval. Omdat er zo veel verbrandingscapaciteit is in Nederland is er een lage verwerkingsprijs in de markt en wordt afval uit ons omringende landen ingekocht om vooral het eindproduct (warmte en electriciteit) te kunnen blijven leveren volgens langjarige contracten. De warmte die vrij komt tijdens de verbranding wordt voor de stadsverwarming van Arnhem gebruikt. Uiteraard is hiervoor alleen een behoefte in de koudere maanden. Als er geen warmtebehoefte is, wordt de warmte omgezet in de productie van stoom waarmee via turbines elektriciteit wordt geproduceerd.
Aan het einde van het verbrandingsproces worden de asresten (slakken) extern gezuiverd door het verwijderen van metalen (ferro en non-ferro) en ingezet als vulstof in bijvoorbeeld betonproducten. De verbrandingsgassen worden gefilterd, wat er uit de schoorsteen komt is dan ook vooral waterdamp ontstaan uit het vocht aanwezig in het afval. Nederland heeft een koploper positie als het gaat om "thermische recycling", waarbij veel landen nog gewoon het afval storten of verbranden zonder hergebruik van de thermische energie. AVR Duiven is aan het onderzoeken of de elektrische energie uit gemeentelijk afval, ook kan worden teruggeleverd aan deze betreffende gemeente, om zo lokale betrokkenheid te versterken.
Hergebruik: Veel van ons textiel (kleding bijvoorbeeld) wordt weg gegooid in de grijze afvalstroom.
Texperium in Haaksbergen ziet echter goede mogelijkheden om textielvezels uit de textiel terug te winnen. Deze vezels worden bijgemengd met nieuwe vezels en gesponnen tot een draad. Met deze draad kun je dan weer nieuwe textiel producten maken. Maar is dit wel interessant om te doen? Dat is het wel, want 30 procent van alle geproduceerde textiel wordt namelijk nooit verkocht in de winkel en gaat zo de vernietiging in. 30% is te hergebruiken door export of kringloopwinkels en 30% heeft als grondstof een hergebruik waarde. En als je kijkt naar de ecologische belasting van katoen productie op de omgeving, dan is die enorm. Zeer grote hoeveelheden water, chemicaliën, transport en dubieuze confectie ateliers in derde wereldlanden onder discutabele omstandigheden.
Texperium zet in op hergebruik van deze textielvezels naar nieuwe hoogwaardige en modieuze toepassingen in producten, een te korte vezel zal laagwaardiger worden hergebruikt als bijvoorbeeld geluidsdempende bekleding in een auto of vaatwasser. Heeft u oud textiel, lever het dus aan bij een inzamelingspunt en niet in de grijze container aub.
Cradle 2Cradle (C2C): Bij deze manier van kijken wordt er vooral gelet dat er een minimum aan materialen en materiaalsoorten worden gebruikt in producten. Daarnaast is er een focus op het makkelijk scheiden van de verschillende grondstoffen aan het einde van de levenscyclus. Chiel Bekker, oprichter van
BB-Lightconcepts heeft veel ervaring met het ontwikkelen van duuzame LED verlichting voor openbare ruimten. Het is vooral het maken van keuzes in het ontwerp en de materialen en het weglaten van materialen die niets toevoegen. Ook het verlijmen of versmelten van verschillende materialen is not done. Chiel geeft heel duidelijk aan dat dit alleen interessant is als er wordt gekeken naar de totale kosten van het gebruik over de totale levensduur. Vaak wordt gekeken naar de initiële aanschafkosten, en dan zijn C2C producten veel te duur, maar als je kijkt naar bijvoorbeeld minder energieverbruik over een periode van 15 jaar en een restwaarde in de gebruikte materialen, dan draait de keuze om. Overheden krijgen dit langzaam door en met het C2C gecertificeerde product gaan steeds meer deuren open. Dat betekend dat je producten moet ontwikkelen waarbij je voor 15 jaar garantie kunt geven op levensduur en energieverbruik. En dat is best wel lang!
Mission Zero: Interface uit Scherpenzeel legt de lat nog hoger, namelijk naar een bedrijfsdoelstelling waarbij voor 2020 geen nieuwe materialen worden gebruikt en ook wordt voorzien in energie neutraal bedrijf. En dan praten we over het product tapijttegels, wie kent ze niet. Oude tapijttegels worden gratis terug gehaald naar de fabriek en verwerkt tot nieuwe tapijttegels, dat is inclusief de bitumen onderkant. Dat klinkt simpel maar is het allerminst, er zijn speciale machines ontwikkeld om materialen te scheiden. Daarnaast wordt er voor de huidige generatie tapijttegels vooral gekeken naar de natuur om van daaruit slimme features aan het product toe te voegen, met een moeilijk woord "
biomimicry". Kun je, net zoals een lotusplant, zorgen dat vuil zich niet hecht aan het tapijt en dat het makkelijk los laat van het materiaal? Kun je op basis van de kleefkracht van een Gekko de tapijttegels vast leggen op de vloer zonder gebruik van lijm? Hierbij wordt gezocht naar slimme oplossingen over de gehele product levenscyclus, inclusief de energie voor stofzuigen bijvoorbeeld. Daarnaast zijn er diverse maatschappelijke projecten zoals "
The ripple effect"
Einde van het eigendom: Als consument koop je producten, gebruik je deze en lever je deze vervolgens weer in voor verwerking en hergebruik. Maar wat als je niet de eigenaar meer bent van deze producten, maar de gebruiker.
RACE is hiermee actief en werkt naar nieuwe business modellen voor een gebruiks-economie. Er zijn al een aantal voorbeelden al lang in de markt actief. Een erkend voorbeeld is het gehuurde copier apparaat op basis van het jaarlijks aantal kopieën, inmiddels goed ingeburgerd in de zakelijke markt. Voor de particuliere markt zijn er gelijksoortige initiatieven. Zo kun je tegenwoordig spijkerbroeken leasen, een broek gaat circa 2 jaar mee en in die tijd betaal je voor het dragen. Na de twee jaar lever je de broek in en wordt deze verwerkt tot nieuwe spijkerbroeken. Of bijvoorbeeld de wasmachine, je betaald per wasbeurt maar krijgt een wasmachine op basis van de gezins samenstelling. Gaan de kinderen uit huis, dan komt er een kleinere wasmachine. De fabrikant repareert de wasmachine en zet deze opnieuw in, hergebruikt onderdelen of gaat deze recyclen tot nieuwe producten. U heeft het optimale gereedschap voor het doen van de was. Lijkt ook ideaal voor andere convenience goederen.
Conclusie van een inspirerende middag:
Na deze middag kunnen we de een aantal conclusies trekken waarbij iedereen als bedrijf of persoon, op zijn eigen manier en kunnen, een bijdrage kan leveren aan de circulaire economie. Belangrijk is de bewustwording dat het anders kan en anders moet. We kunnen niet op deze manier door gaan met consumeren. Ik hoorde dat er gemiddeld minder dan 6 maanden zit tussen de winning van een grondstof en het einde van het gebruik ergens in een verbrandingsoven of vuilstort. Dat kan gewoon niet meer, onze planeet is te klein voor deze a-sociale manier van consumeren, we moeten consu-minderen, hergebruiken, terugwinnen en een lange termijn visie voor ogen houden.
Je kunt geen duurzame oplossing kiezen als je niet verder wilt kijken dan 18 tot 24 maanden voor een investering. Je kunt geen duurzame oplossing kiezen als je alleen maar kijkt naar de initiële (aanschafkosten), elke LED-lamp is immers duurder dan de gloeilamp.
Je moet kijken naar goed ontworpen producten die geschikt zijn voor een betaalbare reparatie, die makkelijk zijn te demonteren in herbruikbare grondstoffen en een gebruik kennen van 10 tot 15 jaar.
Je hoeft het wiel niet zelf uit te vinden, er zijn voorbeelden en kennis te vinden, de sprekers van deze middag zijn meer dan willend hun ervaringen, visie en netwerk te delen met belangstellenden. Organisaties en overheden kunnen helpen met materiaalkeuze, alternatieve technische oplossingen, inzamel programma's, verdienmodellen en nog veel meer. Ga met elkaar in gesprek en wakker het vuur aan . . . . .
Foto's van de middag zijn
HIER terug te vinden. Ik deze
presentatie aanbevelen mocht u meer willen weten.
Naast vele kansen kan Smart Industry ook zorgen voor uitdagingen voor bedrijven in Oost-Nederland. Dankzij de nieuwe mogelijkheden die Smart Industy biedt zal er moeten worden ingespeeld op ontwikkelingen die op verschillende manieren impact hebben op een bedrijf. Er ontstaan vraagstukken op het personele vlak, klanten stellen andere eisen, samenwerking in de keten wordt anders, er is impact op de organisatie van werk, er zijn zorgen over intellectueel eigendom en er is de technologische afhankelijkheid die steeds groter wordt. Hoe ga je als organisatie met deze vraagstukken om en hoe communiceer je dat binnen je onderneming?
