Inleiding
De tsunami en de daaropvolgende nucleaire ramp in het Japanse Fukushima leidde in veel landen tot het besluit om van kernenergie af te stappen. Zwitserland was een van deze landen. De regering besloot eind mei dat de huidige vijf kerncentrales in het land niet vervangen zullen worden door nieuwe. Dit besluit was van grote invloed op de ontwikkeling van het Masterplan Cleantech dat in september werd goedgekeurd door het parlement, aangezien op dit moment kernenergie voorziet in 40% van Zwitserse behoefte aan energie.
Details
Het masterplan omvat de strategie van de Zwitserse federale overheid om in 2020 het verbruik van natuurlijke grondstoffen te verminderen door een efficiënter gebruik van hulpbronnen en de inzet van hernieuwbare energiebronnen. Daarnaast moeten de inspanningen er toe leiden dat het land in 2020 op het gebied van cleantech een internationaal leidende positie. Gezien het maatschappelijk belang van en de economische kansen zet de overheid nu in op het bundelen van krachten om zowel ecologische als economische kansen met elkaar te verbinden.
Het Masterplan is een strategiedocument op grond waarvan over de voortgang jaarlijks wordt gerapporteerd aan het parlement en afhankelijk van die voortgang aanvullend flankerend beleid kan worden ingezet. Het wordt daarnaast ingezet als een middel om de dialoog aan te gaan, zowel met bedrijven, universiteiten en hogescholen als ook met kantonnale en lokale overheden, zodat lokale, regionale en nationale initiatieven met elkaar verbonden worden. De gezamenlijk inspanning blijkt hard nodig voor het realiseren van de geformuleerde ambitie om in 2020 tot de wereldtop te behoren. De Zwitserse cleantech industrie draagt nu voor 3-3,5% bij aan het Zwitserse nationale inkomen (20 miljard Zwitserse Frank) en het aantal arbeidsplaatsen wordt op 160.000 geschat (4,5% van het totaal). De Zwitserse internationale positie is het afgelopen decennium echter weggezakt wat betreft het aantal patenten en exportaandeel. Hier staat tegenover dat de Zwitserse universiteiten, waaronder de beide Federale Technische Universiteiten (ETH Lausanne en ETH Zurich) nog wel behoren tot de top. Het verzilveren van de kennispositie is daarom een van de belangrijkste speerpunten.Grote parallelen met Nederlandse topsectorenbeleid
De mix van beleidsinstrumenten die in het kader van het masterplan wordt ingezet toont grote gelijkenis met het Nederlandse topsectorenbeleid. In het kort gaat het om de volgende vijf elementen:
* Versterken van de kennisbasis en verbetering van de kennis- en technologieoverdracht tussen universiteiten en bedrijven, door onder andere pilot- en demonstratieprojecten en het opzetten van nationale competentiecentra.* Het stimuleren van innovatie door middel van marktprikkels en het wegnemen van belemmerende regelgeving, bijvoorbeeld door de inzet van overheidsaanbestedingen, het opstellen van overzichten van normen en efficiency-standaarden en het uitbreiden van de recylcing verplichting naar andere hulpbronnen.
* Het bevorderen van de export en buitenlandse investeringen, door het versterken van de samenwerking in het buitenlandse wetenschapsbeleid.
* Het creëren en uitbreiden van een stimulerende omgeving voor cleantech innovatie, door het identificeren van belemmeringen voor financiering van cleantech bedrijven en innovatie.
* Het verhogen van de kwaliteit van opleidingen op alle niveaus, door bijvoorbeeld het uitschrijven van een wedstrijd voor ideeën voor efficiënt gebruik van hulpbronnen en energiebesparing en het ontwikkelen van onderwijsmodules.
Verdere informatie zie het Masterplan (Duits): MASTERPLAN
